Nesta nova edición a principal diferencia é que a súa edición é bilingüe, en castelán, coma na orixinal, pero tamén en galego, correndo a tradución a cargo de Dulce Fernández Graña. Dende EntreNós Dixital estivemos con el e charlamos sobre a poesía, a vida e os soños. Iste foi o resultado:

O primero que queríamos saber é que sendo francés, ¿cómo é que chegaches aquí? ¿cal foi motivo?

Viñen coma lector, eu estudiaba en París, na Sorbona, e un día comentáronme os profesores, cando estaba rematando un traballo literario e tamén a carreira. Eu por aquel entonces era secretario dunha persoa moi mallor, ela me dictaba e eu lle pasaba o texto, era coñecida en Francia por ser crítica literaria e tradutora de Dostoievski, fixo adaptacións de Dostoievski para o teatro e para a televisión e traballou con Camus e con María Casares. Nathalie Huttner se chamaba.

¿Nos podes contar máis acerca dela?

Era unha persoa de orixe rusa, tiña xa máis de 80 anos por aquel entón, nacera en Moscú o 13 de Outubro de 1903, e ca chegada dos nazis se refuxiara en Francia, porque era xudia, entón estivo na clandestinidade, Dominique Arban era un dos nomes que usaba nos dnis falsos. Ela xa era periodista antes de comezar a guerra, e tamén se negou a coser a estrela amarela. Despois da guerra seguiu traballando ca xente ca que se cruzou na Resistance tras a liberación de París dos nazis e fundaron un periódico que non fora preso das grandes correntes, que se chamaba Combat, e a ela se lle encargou as páxinas de crítica literaria. Tempo máis tarde tiña un programa moi bonito na canle da radio pública francesa France Culture chamado Etrangér Mon Ami, que me parece fermoso e que habería que recuperalo, un programa de entrevistas e centrado na literatura extranxeira.

Voltando o motivo que che trouxo a nosa cidade, dicías que viñeches aquí coma lector…

Buscaban un lector na Facultade da Coruña e eu xa había estudiado Literatura Hispánica e Iberoamericana, xa había viaxado por España, entón collín un atlas, e dixen: “mira que ben”. Viñen, coñecín a Dulce, que é a tradutora do libro e a nai dos nenos que temos, e logo volvín a Francia por 10 anos, de profesor de instituto, profesor de idioma, que me da a liberdade para escribir.

¿Por qué che fas profesor de instituto? ¿Cal foi a túa motivación?

Gústame o contacto cos adolescentes, falamos de poesía, de literatura, de música, de teatro, ademáis eu non quería un día facer traballos “económicos” relacionados ca escrita…e decir, escribir un guion si ou si, porque non vives da poesía, porque ninguén vive da poesía…e tes que escribir nos periódicos oficiais ou tes que sacar un libro ao ano.

¿Crees que esa forma de facer desvirtúa o traballo da escrita?

Non creo que desvirtúe este traballo pero eu non o quería facer. Hai moitos escritores que non viven disto, que teñen outro traballo, eu sigo en contacto coa xente nova entón tamén aprendo, queras que non é unha especie de vacina contra a senilidade…non todo o que escoitas é interesante…pero estar en contacto con xente nova mantente fresco, sírvete para facer reflexións sobre o que estamos facendo.

Dis que o contacto coa xente nova che sirve para manterte fresco, ¿para que lles serve a elxs?

Eles espero que a reciban, canto te fas maior intentas que reciban, que sirva para algo. Cada persoa e cada persoa, tendemos a dicir “os adolescentes”, e non forman un conglomerado, hai tres ou catro cousas que sí, no biolóxico sobre todo, ou na construcción de si mesmos, a aceptación, o autoodio, a autoestima…pero nada máis, no resto cadaquén é diferente.

Centrándonos no tema do teu libro, vemos que é un libro que se publica no ano 1993 co nome de “Diario de la lluvia”, ao recibir o Premio Esquío de Poesía. ¿Cómo foi esa experiencia? ¿Qué supuxo para ti recibir aquel premio naquel entón e por qué decidiches reeditalo agora?

É un libro postadolescente, o escribín entre os 19 e os 25 anos, hai un par de textos engadidos de pouco despois, nesta nova edición hai catro correcións con respecto ao orixinal, temas de puntuación, sobre todo. Era un premio moi importante que había, o premio Esquío, cuxo premio era unha cantidade de diñeiro máis a publicación na colección Esquío. Foi unha sorpresa, unha grata sorpresa, eu estudara español na facutade, e fora profesor de español como lingua extranxeira en Francia, pero non son nativo, e claro, tardei en crermo, en asumilo, e sobre todo era a miña primeira publicación como libro, a obra que me deu a coñecer. Ate entonces só publicara nas revistas ou nos fanzines que tiñamos en Paris, os Cadernos de Azertyuiop, entón me abriu moitas portas, e no interior de min tardei en asumir porque claro, eu mandara porque alguén me mandara mandar, e por probar, despois o ano siguiente fun membro do xurado, un traballo moi bonito, estaba José Hierro, Francisco Brines, recentemente falecido, e eu moi humilde viñen a traballar con eles, grandes nomes que estaban totalmente accesibles. Hai moitas cousas do meu pasado que non reeditaría, que xa non teñen sentido para min, pero neste libro teño fe. Este libro se esgotou, a xente viña e me preguntaba…e con este aínda me identifico, aínda son eu, lle teño cariño. Hai tantas cousas que non facemos, tantos proxectos que non levamos a cabo, tantos soños que non cumprimos, tanto que cambiamos para mal e para ben cando nos facemos maoires… Pero aquí si hai un espello no que aínda me agrada verme reflexado.

Esta reedición corre a cargo de A Lenta, unha editora de Montealto que levan Laura e Tono. ¿Por qué con elxs? ¿Qué che fixo decantarte por A Lenta?

Porque gústanme o que fan, tanto estéticamente como éticamente. Eu xa traballara con Tono, fixémos unha obra común, un libro de artista, o libro máis bonito que fixen xamais, con grabados de Tono e poemas meus, Catro Voltas (Creación manual propia – Tono Galán + François Davo / 2014), e o libro que mais valorei dos que fixen. Despois colaborei, cando nos convidaron a algunha performance o Próxecto Cárcere como mebro do GSG (Grupo Surrealista Galego), e con Laura tamén unha vez que traballamos xuntos cun problema de peche cun libro de artista, esa foi a primeria vez que vin a Laura en acción. Ademáis da amizade, gústanme moito o que fan, estéticamente, as libretas, os cuadernos, o traballlo feito coas mans, gústanme moito os mateirais que usan, o tipo de papel, o amor que ponen no que fan. A tipografía que se usou para esta portada por exemplo, os tipos móviles, e logo a ética, porque é un sector da economía, sí, pero unha economía sostible, un comercio xusto. Mercar unha libreta a manchea e colaborar nunha rede de comercio xusto e sostible, hai ética, cousas que a min aínda me importan, e logo que encántame o dialogo con eles, os resultados, esta capacidade de escoitar que teñen ámbolos dous….

¿Sigue habiendo oco para a poesía ou pola contra e coma din alguna xente, volven a ser “malos tiempos para la lírica”?

A xente non para de escribir, estás a ver que a xente nova está escribindo, sigue habendo fanzines, na era postpunk houbo un boom de fanzines pero sigue habendo fanzines agora, hai xente no slam, xente que se reúne semanalmente en tertulias, xente que usa as redes, Facebook, Instagram, Twitter…

¿Por que escribes? ¿De onde che sae a poesía?

Primeiro porque moita xente nace así, escribes porque escribes, despois porque sigue siendo una forma de estar aquí, unha forma de habitar o mundo, e tamén pode que penses na poesía coma unha vía de coñecemento, a poesía tamén algo que te religa o mundo.

Lendo o teu libro apreciamos nel unha clara influencia surrealista. ¿Que nos podes contar acerca disto? ¿A que se debe esta impronta?

Unha parte do libro ven dos soños, o que André Breton chamaba “os vasos comunicantes entre o mundo real e os soños” E unha manera de intentar aprender a vivir e intentar estar no mundo, co difícil que son ambas cousas. Do mundo dos soños, da escritura automática, de ahí esa impronta surrealista que foi a miña formación. Este libro é un libro bastante plástico, na galapela da primeria edición pedíronme escribir unas cantas liñas sobre o libro, e dicía que tiña unhas imaxes recurrentes provintes dos soños, cunha parte deste libro era o meu propósito.

¿En que estás a traballar agora mesmo? ¿E que libros estas a ler?

Agora mesmo estou en varias cousas, estou traballando en poesía sonora, ruidismo, ruídos con palabras, intentando escapar do formato libro, hai tempo que non facía libros, que colaboraba con diferentes artistas, tamén agora mesmo estou preparando cousas moi diferentes. E con respecto ao que estou lendo pois agora estou lendo literatura xaponesa e tamén volvendo as lecturas que me fascinaban sobre os polos, Amundsen, Scott… e facendo unha relectura de Moby Dick. Tamén mitoloxía dos nativos norteamericanos, que acabo de comprar na Berbiriana, El corazón de todo lo existente, la historia jamás contada de Nube Roja, que é a historia da derrota que Nube Roja impuso ao exército norteamericano, o pueblo Sioux, para darlle algo de esperanza á xente neste mundo en crisis permanente.

Para rematar deixámosvos con este poema titulado “Corresponsal de guerra”, que aparece neste libro Diario da choiva / Diario de la lluvia (A Lenta / 2021) e que podes encontrar a venda na páxina web www.manchea.gal e tamén na librería Berbiriana, na rúa Santiago nº 7, xunto a Praza de María Pita:

Corresponsal de guerra

Acato o inverno, prometo-
os farois xeados hanme guiar
Son, xa, novas aventuras
ruídos no vidro que se esnaquiza
ruínas (mudas esta volta)
vieiros coñecidos e templos obsoletos.

Dos acubillos abrollan vómitos
Na cidade as xanelas ladran e traban
Queimadelas
rrebóns
renuncias.

O espanto, hedra incontrolada, mellora as súas frechas:
a súa codia creba o tacto.
O parto do novo rumo: secuestrar o río.
O seu couce mallado ha de asinar a rendición.

As lámpadas, de novo-
con luces postizas.

Daquela abres o libro e les: o mar continúa a latexar.