Municipais 2023. Entrevista a José Manuel Sande

José Manuel Sande: "Se a cidade xogara ben as súas bazas, tería outra armazón económica"

Falamos con José Manuel Sande, candidato por Esquerda Unida - Podemos - Alianza Verde.
José Manuel Sande: "Se a cidade xogara ben as súas bazas, tería outra armazón económica"
Entrevista a José Manuel Sande
Entrevista a José Manuel Sande

Cales son as principais propostas do programa electoral?

Van en moitas liñas. Eu creo que esta foi unha etapa bastante decepcionante e inoperante na historia da cidade, este último mandato. Neste sentido, creo que observamos un goberno sen proxecto e unha oposición que non foi capaz de aportar o complementar, digamos, o que sería necesario para cubrir esa falta de proxecto, con moitas medidas deslabazadas. Pois eu creo que hai moitos campos nos que intervir, dito case por desgraza no sentido de que observamos moitas carencias na cidade. Creo, que por exemplo, todo o que afecta ao dinamismo, á acción, á actividade da cidade en todo o que respecta á cultura e aos deportes, foi totalmente descoidado, tanto como acción para a cidadanía, como impulso, soporte económico, para a cidade. Todo iso creo que é unha cuestión moi importante, importantísima, moi relevante, todo o que afecta á vivenda.

Tivemos un momento especialmente problemático nese ámbito e creo que aí, no que respecta á vivenda e todo o que ten que ver tamén coa propia habitabilidade, é dicir, a mobilidade e todo o que rodea ás posibilidades, tráfico, transporte, a mellorar, digamos, esas condicións externas, na cidade, é fundamental. Logo hai cuestións evidentemente que a ninguén se lle escapan, que son grandes retos que hai que abordar hoxe e que a cidade tamén ten ese compromiso e esa necesidade. Todo o que respecta, por exemplo, ao medio ambiente e cuestións que teñen que ver directamente con dereitos sociais e todo o que arrastra colocar máis unha serie de cuestións que teñen que ver con unha época, por desgraza que vivimos bastante precaria en moitos aspectos, que sucederon moitas cousas importantes, non positivas, dende a pandemia á guerra, e que teñen unha incidencia na economía e na forma de vida de todos e todas.

Entón eu creo que aí todo isto comporta ademais unha defensa de dereitos a gran escala. Ten que ver coa igualdade, ten que ver coa participación cidadá, por certo moi diminuída nesta etapa, anegadas prácticamente todas as tentativas de achegamento á cidadanía. Entóns eu creo que se conforma aí un paradigma importantísimo, no que creo que prácticamente todos os grandes temas da cidade ou todas as grandes cuestións que afectan á cidade, incluído o porto, o CHUAC, a intermodal… todos os grandes temas sobre eles houbo indecisión ou non houbo un posicionamento cun sentido práctico ao mesmo tempo. Creo que a loita vai encamiñada por moitos camiños, é dicir, vai encamiñada por moitas vías no sentido de que hai unha morea de preocupacións, de cuestións fundamentais que están sen resolver e que, por tanto, hai que abordar e estar activos.

Cales son as principais necesidades da cidade e como planea abordalas?

Ben, na liña que acabamos de comentar, eu creo que as principais necesidades da cidade, unha ten que ver co tecido social. Non se está a contemplar o que poderíamos chamar comúnmente a cidade dos barrios. Se algo determina este mandato é que en boa medida o que se fai son accións encamiñadas ao centro da cidade, entendida ademáis dunha maneira moi absurda como o único motor da cidade. E todo isto leva ao afastamento, diriamos dos barrios, entendidos máis que nunca como periferia e todo isto, claro, ten moitas consecuencias. Ten consecuencias na parte social, propiamente nos dereitos sociais e na negación, pois, da pobreza, das dificultades, das precariedades existentes e, por tanto, nos propios dereitos, este conxunto de, a vivenda e moitísimas máis cousas, outras necesidades é a mellora, como dicíamos antes, da mobilidade, a resolución do problema da vivenda.

Todo o que ten que ver con esa acción, con ese dinamismo, dende o meu punto de vista foi unha etapa moi conflictiva porque incluso agora abordar desde unha perspectiva económica e turística a creación, digamos, cultural ou o que se fai é unha aposta na maioría dos casos por eventos de carácter privado e non se ten en conta o papel da administración como servizo público. Aí hai unha morea de cuestións, hai cuestións de administración interna porque non se municipalizan servizos. Por que non se melloran os contratos existentes? Por que non se respectan os dereitos laborais en moitos dos contratos de administración, que competen neste caso ao Concello?. É dicir, hai como unha retahíla, unha sucesión, unha catarata de cuestións que indican que foi unha etapa, fráxil en moitos aspectos e, por tanto, hai unha morea de temas subsanables e unha morea de necesidades que a cidadanía está a reclamar. Eu creo que, nese sentido, é fundamental mencionar estes temas; hai, creo que, outros moitos, como dicía antes, creo que a cuestión medioambiental e temas que teñen que ver co traballo, co emprego, co comercio, coa situación económica, tamén son fundamentais.

20230405_113716
José Manuel Sande

¿Qué medidas tomaría para reducir a pobreza?

Bo, eu creo que aí as medidas sociais son, son fundamentais. Creo que hai alí unha inclinación tradicional, na esquerda ou desde o mundo progresista, a crear un sistema de axudas, case diría ás veces cun carácter dependente. Creo que a obriga da administración, polo contrario, debe ser suplir esa dependencia creando máis riqueza real, un mundo no que o laboral teña claramente raíces e conseguir mudar dese xeito a forma de vida da xente. Eu creo que isto vai encamiñado desde medidas a fórmulas de creación de emprego. Quero dicir, nos vindeiros días, cando xa se afinen, se presente o programa, e lancemos algunhas medidas máis claras, moitas destas cuestións van ser máis evidentes, non? Pero sinto nese sentido falar agora de maneira máis abstracta, máis universal, pero si especificaremos nos vindeiros días. Pero digamos que este sería evidentemente unha das prioridades: os dereitos, vivenda, barrios, emprego, igualdade... Todo isto afecta a moitas das palabras que van a definir a nosa candidatura, a nosa acción de goberno e todo o que conleva a práctica política.

Co transporte público, que facemos?

Efectivamente en todos os grandes temas da historia da cidade, ademais, eu creo que determinante, é dicir, existe un monopolio sobre o transporte público. No mandato anterior houbo moitas tentativas de mellorar, digamos, todo, todo ese esquema existente, e eu creo que agora chega a un momento, esta etapa foi sen dúbida, absolutamente inútil nese sentido, hai certa connivencia entre os gobernos socialistas históricos da cidade e a propia compañía adxudicataria dos servizos, a compañia concesionaria, digamos, e creo que aí hai unha relación, non é normal que non se melloren, por exemplo, que non haxa unha renovación da flota de autobuses, non é normal que non haxa máis liñas, non é normal, que estemos nunha etapa na que non contemplamos ningunha evolución positiva. Entón, primeiro hai que meter man nesa relación, hai que procurar unha nova relación, neste caso coa Compañía de Tranvías no tempo que lle quede de concesión, tratar de transformar cunha interacción ao noso transporte metropolitano e darlle unha nova solidez.

Eu creo que hai unha sensibilidade distinta en canto á mobilidade e polo tanto co transporte, e que todo isto conleva ademais sucesivas campañas de difusión, de información, que permitan a diminución do uso do coche, a lexitimación absoluta da mobilidade e dos plans de mobilidade dun xeito que resulte natural que se desfaga, para entendernos, o mito de que peonalizar unha rúa supón unha derrota para os comercios da zona. Estamos vendo que é todo o contrario, que incluso atrai xente doutro xeito. A xente está noutras velocidades, vive dun xeito máis tranquilo. E hai exemplos á vista, desde que se fixo a peonalización da Cidade Vella, ata casos que temos agora como en Catro Camiños que deberían culminar con Benito Blanco Rayoy e máis rúas que van a peonalizarse. Todo isto ten unha incidencia á súa vez, vai unido ao propio plan de mobilidade e polo tanto ao transporte e como debe transformarse.

Creo que agora mesmo non funciona como debería. Por exemplo, esa vía de interacción co transporte metropolitano. Non é normal que historicamente Coruña fose unha cidade pechada, que os límites están en Ponte Pasaxe eu creo que hai que sobrepasar todo isto e dar lugar a unha etapa na que un, a relación coa concesionaria sexa diferente, volver a plantexarse esa xestión municipal do servizo, unha mellora absoluta de todas as liñas e de que moitos e moitas coruñeses contemplen como principal opción de transporte o transporte público, nese sentido. E logo, evidentemente, creo que hai cuestións que xa afortunadamente si que están en marcha desde fai uns anos, que tiñan que ver con uso doutros medios de transporte. Estase multiplicando o uso da bicicleta, do patinete, quero dicir que se está dando toda unha serie de alternativas, que xa lonxe de ser unha excentricidade ou algo atípico, comezan a ser algo normalizado. Creo que todo iso é importantísimo.

Entón evidentemente claro que hai que adoptar medidas e medidas que teñen que ver con crear unha mesa de negociación e de seguimento constante de como está funcionando o propio transporte na cidade e polo tanto hai que aplicar, porque creo que de entrada esas mesas sectoriais deberían existir en todos os ámbitos, no sentido de que ten que haber unha relación constante, cos axentes que non houbo tampouco nesta etapa, xusto nesa idea de develar esas vías de participación ou de interacción coa cidadanía, e creo que aí todos eses suxeitos, dous sectores, teñen que falar. É un tema evidentemente complexo, nada sinxelo, pero si que creo que é un dos temas fundamentais, un, porque é unha cidade con moi pouco espazo, porque é unha cidade comprimida de algunha maneira e que agora ademais, esta sería outra cuestión, abre novas, penso de moi fructíferas posibilidades, coa apertura de novo do porto á cidade.

Eu creo que aí únense unha serie de elementos positivos que deben ter unha resposta en termos de tráfico, de transporte, de mobilidade e unha maior adecuación aos ritmos e ás necesidades da cidadanía.

Que propón para mellorar a situación dos barrios máis desfavorecidos?

Sí, eu creo que esta é unha das cuestións clave. Por razóns que non podo dicir que se me escapen, pero que serían moi complexas de definir, tamén, as sociedades que operan sobre o urbanismo, entendido non tanto como dereitos, senón como obxecto, digamos, de mercado, conseguen que nos barrios raras veces se opere construíndo equipamentos, dando recursos e o que se fai é converter practicamente todos esos lugares (iso foi o que ocorreu neste país en bastantes décadas), nun lugar simplemente de vivenda, de vivenda, pero como obxecto no peor dos casos, especulativo, económico, digamos. E todo isto levou a que historicamente se priorizase con excepcións, porque é evidente que en algunhas etapas si se crearon equipamentos e si se dotou de equipamentos, tratando ademais dentro dunha política de descentralización, de que os barrios, tiveran unha maior presenza. Pero isto entendemos que non está a acontecer e que debe reflectirse, digamos, en todo o espectro.

Ata agora falamos de bastantes cuestións. Creo que está por un lado a idea de que debe haber máis equipamentos e recursos nos barrios, iso por un lado, e aí creo que hai que extender ou universalizar, digamos todos os equipamentos socio culturais existentes e crear novos cando corresponda. E logo unha cuestión que ten que ver co estado de conservación nos barrios para entendernos. Nas sucesivas visitas que durante todos estes anos levaron a cabo todas as forzas políticas o mesmo na actualidade que no mandato anterior o que comprobamos é: carencias en termos de reforma de rehabilitación, é dicir, un mantemento constante e un perfeccionamento do existente encaixado a modo de plan sería o ideal para resolver moitos os problemas materiais que percibimos nos barrios.

E isto pode elevar segundo o tipo de barrio e as particularidades ou as necesidades que teña cada un, a actuar con maior ou menor ambición ou maior ou menor penetración. Eu creo que todo iso é indispensable. É sorprendente que non exista, Rubén, iso. O sea que ese mantemento, ese perfeccionamento ou ese sentido de mellora que non sexa algo xa aplicado, e se nos fixamos, ten que ver cos servizos de limpeza, coas sucesivas reclamacións, ten que ver co estado das beirarrúas, ten que ver co bacheado casi uniforme que existe en moitísimos lugares, ten que ver cos edificios abandonados, coas vivendas baleiras, é dicir, realmente contribúe iso, a perpetuar un sistema, no que os barrios quedan nunha situación precaria e ademais o percibes cando cando viaxas, cando vas a uns lugares, a outros, que canto máis precario é un lugar, ás veces xa por costume, menos se reclama, ou se piden cuestións xa mínimas, o cal é moi triste nese sentido. Quer dicir que se está tan acostumado a ser padecedor dunha situación que xa reclamas mínimos, nin sequera reclamas algo máis ambicioso, cousa lóxica, porque as demandas históricas non son atendidas e limitaste xa case ao básico entendido como necesario.

Nese sentido creo que está esa base material e logo creo que hai unha base inmaterial na que mesmo, por exemplo as áreas na etapa anterior de cultura, deportes e contribuí a intentar descentralizar actividades, intentar que toda esa, digamos, Coruña dinámica creativa máis rica, máis plural, teña presenza e logo, ben, evidentemente cos seus equipamentos existentes centros cívicos, bibliotecas, centros deportivos e demais, tratar tamén de que todo iso teña unha actividade diferente. E entender que moita xente a súa vida principal a leva no seu propio barrio, fóra do ámbito laboral ou mesmo coa xente maior dunha maneira máis directa e que todo iso por tanto, pois leve a procesos nos que hai que mellorar de maneira inmediata a vida de esas persoas e non custa traballo. Por que as festas da cidade teñen que celebrarse no centro?, porque só se pode descentralizar actividades cando son moi máis festas de barrio e non dunha maneira habitual? Evidentemente existen actividades nos centros cívicos. Por que non se pode multiplicar, mellorar, suplementar, ampliar a oferta dese tipo de actividades? Por que non hai máis actividades de rúa. Nós tiñamos, por exemplo, un programa en deportes "Coruña en forma", porque todo isto non se multiplica de maneira que haxa unha actividade sá e saudable, dirixida sobre todo a sectores de poboación ás veces máis desfavorecidos, maiores que si que precisan esa atención nas cuestións de saúde ou cuestións directamente sociais? Creo que aquí se suman todos os temas. Hai unha transversalidade absoluta e que é necesaria. E xa digo, logo hai unha parte de necesidade material que sería cuberta directamente con plans de atención, de mellora, de reforma, de rehabilitación e de mantemento constante.

Igual que a herba non estaría crecendo sempre se se corta cada determinado tempo e iso pode estar pautado, da mesma maneira, os baches, as dificultades da construción que poida haber en determinados lugares, os problemas que conleva que nun parque non se poida xogar, que exista unha cuestión de tráfico concreta, puntual, que se pode resolver. E de todo iso, se houbera un plan de atención permanente, quedaría en boa medida paliado e creo que melloraría de maneira substancial, porque ao final, a maioría dos problemas que temos fóra dos casos máis graves, evidentemente, e aí hai substratos por parte de franxas directas de poboación que están nunha situación moi desfavorable, pero as demandas doutra xente que non está nesa situación tan desfavorable, son moi prosaicas, son moi directas e ás veces teñen que ver con estas cuestións que estamos a falar, máis materiais e que poderían resolverse cunha planificación dun mantemento e unha intervención, unha mellora constante.

Tema vivenda: falta de vivenda asequible, que facemos?

Bo, creo que aí hai que ter accións definidas e concretas. Creo que ten que haber vivenda social, hai que intervir dunha maneira decidida, un cambio nese parque de vivendas; está pendente como sabes no Goberno central, a aprobación da lei de vivenda, esa lei é indispensable para axudar a regular, pero os concellos teñen moitas competencias e sobre todo moita capacidade para introducirse, en todo o que é o parque da vivenda e en todas cuestións relacionadas.

Decididamente establecer como prioridades, como dereito á vivenda, supón intervir en moitos apartados, como vivendas turísticas, coa regulación, coas vivendas sociais, coas licenzas, coa axilización... Todo isto anunciarase con medidas moito máis concretas nos vindeiros días. Pero creo que todo isto pode ampliarse dunha maneira que quede claro, ese tecido social e ese dereito á vivenda, dun modo moi, moi, moi descarado. Creo que agora mesmo hai unha grave preocupación e é o parque enorme de vivendas que hai baleiras, e iso inclúe substrato comercial e o que son vivendas particulares ou residenciais propiamente. Creo que iso hai que resolvelo, hai que resolver esa cuestión. Por que seguimos construíndo en moitos lugares onde cabe esa reforma e rehabilitación? Por que a Sareb ten no seu haber un parque de vivenda tan amplo, e isto non está levando á conversa cando ademais son incluso se me apuras, partidos políticos do mesmo signo? Que está a pasar para que as administracións non se poñan de acordo entre si? Entón creo que hai, que hai que meter man en todo isto, hai que claramente ser resolutivos. E creo que aquí hai un dos problemas máis grandes da cidade.

Agora mesmo hai vivendas sociais, sen dúbida, e creo que o aluguer non é posible que moitas e moitos coruñeses ou xente nova que chega á cidade, que se lle poida ir o 70% do salario do seu traballo nunha vivenda. É escandaloso, directamente. Aínda que baixáramos esa cifra, seguiría sendo escandaloso directamente. Entón eu creo que ten que haber unhas medidas, como dicía, fomento da vivenda social, intervención nos pisos turísticos, unha maior implicación, no que ten que ver coa reforma e a rehabilitación e unha relación diferente coa Sareb e con todos os instrumentos de que están dotadas as administracións para resolver estas cuestións.

Habería moitas máis cuestións, pero sen dúbida, un pouco como resumo, esta prioridade é fundamental e agora mesmo si percibimos que hai un problema moi gordo. Na miña opinión, isto ven desde moi atrás, creo que o desarrollismo marca a Historia de España totalmente e converte o urbanismo, entón depredador, pero tamén a vivenda máis que como un dereito, como un obxecto do mercado de maneira decisiva e fai que nun momento determinado sexamos un país con cifras de aluguer impropias. Por que temos que ser propietarios, sobre todo cando hai tanta mobilidade laboral hoxe? Por que ten que ser tan caro o aluguer nesa situación? É dicir, toda unha serie de cuestións que creo que arrastramos, que nunca se acabaron de resolver del todo a escala estatal, e que chegan ata hoxe e que é preocupante.

E creo que xustamente o ámbito municipal, o local, é un dos lugares nos que curiosamente normalmente todas as competencias si que é máis sinxelo intervir e resolver dunha maneira social, pero tamén de acordo para os axentes económicos, de maneira máis resolutiva.

Tema de desenvolvemento económico e creación de emprego.

Si. Outra das cuestións fundamentais. Detectamos que pola forma en que foi construída a cidade, comercialmente e economicamente hai problemas co comercio local, hai un certo abandono, moitos locais baleiros, non se fomentou nin se difundiu esa liña de apoio, nunha cidade que construíu grandes superficies comerciais en detrimento deste comercio. Todo iso hai que apoialo. Eu creo que é unha cidade que, se xogara ben as súas bazas, incluso turísticas e nese sentido o ámbito cultural, deportivo, festivo e lúdico é clave, tería outra armazón económica. E logo creo que hai proxectos na cidade que están nunha situación óptima para que isto teña outro funcionamento. Entón creo que vai ser clave todas as medidas que se poidan implantar e que tiñan que ver co comercio, coa economía dunha maneira máis ampla e tamén con novos proxectos que hai na cidade e tamén a propia imaxe que sexamos capaces de filtrar da cidade.

Eu creo que esta é unha cidade de acción, de dinamismo e todo iso tería unha implicación e unha consecuencia positiva se se desenvolvese con todas as consecuencias.

Como pensa abordar o problema do cambio climático e da sostibilidade?

Esta é unha das cuestións fundamentais. Aí si que vamos avanzar en cuestións nos vindeiros días. Creo que hai unha conciencia agora alucinante, incluso entre a xente máis nova que non está sendo acompañada polos dirixentes políticos ou polas persoas que están tomando as decisións. É un tema do que se fala e se fala sen precisar, sen concretar. Creo que adoptar medidas no ámbito tamén municipal, local, máis reducido, é absolutamente clave para moitas cousas. Este tema debe ser un eixo claro de goberno, porque é o futuro da sociedade e o compromiso que hai que levar a todas as capas. Eu creo que aí os concellos son determinantes.

Seguridade cidadá.

Sí, bo, aí todos sabemos que non se diferencia habitualmente, hai discursos alarmistas, por un lado é unha cidade máis segura que outras desta escala, tradicionalmente tranquila a pesar dos seus problemas sociais, non, pero si que creo que é unha cidade de convivencia fácil, somos xente pacífica, por decilo dunha maneira así, moi facilona. E creo que hai quen ten interese en crear un problema artificial sen tratar de resolver socialmente, que é a clave.

É moi fácil demonizar ás clases máis desfavorecidas e ese discurso que case sempre tivo a dereita e o alarmismo que se lanza desde algúns poderes. Sen embargo, creo que isto ten unha solución social por un lado, e por outro, hai que conseguir que non se confunda os problemas de seguridade cos problemas de convivencia que son moito máis sinxelos de resolver e que son un problema cidadán e non únicamente un problema que deberíamos levar ás autoridades.

Creo que con medidas que potencien esa idea da convivencia sobre a seguridade, que ten que ver ademais coa maioría das cuestións que suceden nas cidades, nese ámbito, sería todo bastante máis sincero e logo creo que hai que estar sempre atentos e resolverlo por vía social.

José Manuel Sande
José Manuel Sande

Como mellorar a xestión de residuos.

Bo, isto é outra das cuestións clave. Creo que aquí historicamente aplicáronse fórmulas que non corresponden e creo que ademais hai que ter en conta a área metropolitana e a capacidade inclusiva dos concellos se se poñen de acordo. Ten que ver unha vez máis coa interacción entre administracións e unha dimensión incluso participativa no entendemento da política. E todo isto contribuiría a, dunha maneira máis global, resolver o problema de residuos.

Como pensa abordar o problema da falta de espazos públicos e de lecer da cidade?

Ten que haber máis reconstrución do mapa da cidade, ten que haber unha atribución concreta aos espazos que están baleiros públicos que non teñen usos definidos e iso ten que reconstruirse. E logo algo do que eu fago directamente apología e é que o espazo público debe ter outro uso. O espazo público debe ter un uso maior, curiosamente, os atisbo de cambio climático remiten a que esta xa non é a cidade chuviosa, e cun mal clima do pasado.

E creo que aparte dos espazos que dispoñen as administracións, hai novos espazos na vía pública para ocio ou para parte lúdica e para interacción entre a cidadanía e para que a cidadanía poida tomar posesión deses espazos, con liberdade e responsabilidade. Creo que aí hai que potenciar todo iso. E como digo, hai que reformular todo o mapa da cidade en espazos.

E xa case por último, como penúltimo, como fomentar a participación cidadá?

A participación cidadá é unha necesidade e algo que está agardando constantemente a cidadanía. Curiosamente, executouse en pouquísimas etapas. Os dirixentes, máis ou menos, históricamente, sempre pensaron algo así como "Eu sei o que ti queres e decido eu". É unha decisión moi fácil e moi arrogante e que ten que ver coa política do bipartidismo, do tripartidismo case diriamos en Galicia tradicional. Entón claro, se podemos falar os dous do que queremos, xa hai unha transformación.

Eu creo que o concello ten a posibilidade de crear órganos constantes de participación, de reunirse constantemente coa cidadanía e cos axentes especializados da cidadanía para que estes teñan parte e adopten decisións co futuro de todo aquilo que afecta á cousa pública.

Creo que é algo sinxelo e que se non se fixo en moitas etapas da cidade é porque non se quere. Porque moitos políticos queren que se delegue neles e non están dispostos a que haxa ningunha participación. Isto é directamente escandaloso e creo que isto pode levarse facilmente a cabo. Imaxinemos, poñendo un exemplo próximo para min, en competencias que tiven historicamente, e no pasado inmediato e na miña propia profesión. Se eu quero programar e de repente abro, un porcentaxe da programación cara á entente con outros axentes culturais, pensemos, digo, bo, este teatro imos facer unha proba: un 30% da programación decidirase, de acordo con estes axentes especializados, que son programadores que saben e que van crear actividades ou unhas liñas de programación complementarias ás xa existentes.

Claro, estamos creando unha relación diferente coa cidadanía. Non estamos cun programador único, só no seu despacho, decidindo os destinos dun teatro, dun cine, dun centro cultural da cidade. O mesmo se facemos un festival de música, creamos un equipo de programación. Aínda que poida haber algúnha dirección, temos contacto cos axentes do sector musical, por exemplo. Da mesma maneira isto é extrapolable, xa existen consellos sectoriais, hai que tratar de que eses consellos, esas mesas, sexan máis vinculantes, que teñan máis capacidade de decisión. É dicir, iso é potenciar a participación.

Se a participación se queda en algo retórico, iso a cidadanía percibe ao momento. Si houbo un consello sectorial e o único que se me pide é a miña opinión e logo nada diso se ve reflectido nas cuestións que ocorren na acción municipal, esa participación é meramente retórica, artificial e unha maneira de intentar terme contento, como cidadán coñecedor dun sector. Iso non ten ningún sentido. Dito isto, creo que a participación debe ser un crescendo e tamén un exercicio de responsabilidade. É dicir, hai distintos graos de información na cidadanía. Aí ten que haber unha pedagoxía a respecto e ten que haber moitas accións enfocadas en diferentes direccións que leven e involucren ao cidadán. Os orzamentos participativos son un bo exemplo. Qué ocorre? A política tradicional ten medo a perder a xestión dos cartos. Isto poderíase contar entre bastidores: "É intolerable que a cidadanía xestione tres millóns de euros, isto é cousa miña". Non, debe ser ao revés.

Creo que hai que abrir esas accións e nese sentido esta etapa foi dun baleiro absoluto. Non se moveron políticas de participación. Aí é onde creo que hai non só un oco, senón unha oportunidade absoluta de volver a ter unha relación estable, afortunada e real coa cidadanía.

E xa para rematar, que achega a súa lista de candidatos para as municipais?

Experiencia profesional, compromiso sociopolítico, histórico, coa cidade, coa sociedade, excelencia… Perfís xustamente con carácter social e que son coñecedores e que aprecian a cidade. Creo que todas estas cuestións son determinantes porque eu creo que unha lista electoral non ten que ser unha suma como de estrelas ou de talentos, senón máis ben unha suma das particularidades e dos elementos distintivos que ten unha cidade e polo tanto teñen que ser persoas que teñan algo que dicir, persoas que non son elementos illados, non son simplemente unha persoa pode ter unha excelencia académica, pero que non estea en absoluto relacionada coa sociedade ou unha persoa que teña un prestixio, pero que en realidade viva fóra, etcétera; senón que deben ser axentes relacionados e coñecedores dos problemas da cidade. E a nosa candidatura é un preciso un exemplo de esos perfís.

Moi ben, pois moitas gracias.

Gracias a vos.

José Manuel Sande: "Se a cidade xogara ben as súas bazas, tería outra armazón económica"