Mercedes é mestra. Remata as aulas pouco despois do mediodía. Vai case sempre un pouco ás presas. “Como todas”. É mestra e escritora galega. É secretaria xeral da AELG, a asociación de escritoras e escritores en lingua galega fundada cando ela era unha nena por personalidades como Dieste, Carvalho Calero, Avilés de Taramancos ou Luísa Villalta, entre outros. A primeira parada da mañá é na Libraría Couceiro, un clásico do barrio e do libro na cidade. “Lembro que me compraban os libros de texto na Couceiro, a de enfronte. E eu continuei mercando os das miñas fillas. E desde aquela segue sendo un punto de referencia”, conta Mercedes. O barrio mudou moito nestes últimos corenta anos. “Era un barrio mariñeiro e traballador, coa presenza constante das mulleres da Fábrica de Tabacos. Con moitísima vida”, lembra. O comercio e as rúas estaban cheas de vitalidade. Algo diso queda. Pero menos intenso.

Queixas Zas, a escritora, a política, é unha muller comprometida co barrio e que vive o barrio. “Non frecuento as grandes superficies”, advirte rotunda, “as miñas fillas din que son un pouco rara, pero non, todo o contrario”. Mercedes acredita no barrio e no comercio de proximidade porque ela mesma é filla, neta e bisneta de comerciantes. “A familia materna empezou coa carnicería na Laracha e despois meus pais montaron aquí cando viñeron. Os avós paternos rexentaban a cantina do tren de Meirama. Podo dicir con todo o orgullo do mundo que me criei detrás dun mostrador… por iso adoro as tendas, os comercios, todos. Mire, nesa zapataría compráballe os zapatos ás nenas mentres foron nenas. Alí, o pan. Alí arriba, a perfumaría que vou sempre. A zapataría dos Mallos de toda a vida. Teño algunha cafetería preferida pola parte de Vioño, onde vivimos agora”.

A seguinte parada é na pescaría, do outro lado da ronda. Hai cola. Mercedes conversa coas clientas (tamén algún cliente). Xa non hai présa. A vida do barrio calma. “Non, non continuamos a tradición para desgusto do meu pai. Despois de tres xeracións de carniceiros… eu quixen ser mestra”. E xusto coincide cunha ex alumna que hoxe vai para mestra. A Mercedes acaban de agasallala poñéndolle o seu nome a unha das aulas no IES Urbano Lugrís. O mesmo día que a Rosa Cedrón, a cantante, e a Maruxa Mallo, a actriz, a Vero Boquete, a futbolista… “Unha honra, aínda sigo emocionada”.

A compra e os recados non remataron, pero Mercedes fai un alto para explicarse moi seria. “Por que adoro o comercio de proximidade? Ben, anote. Polos tres ces: cercanía, confianza e comunidade”. E abunda. “A cercanía non é só física, o que resulta moi cómodo, claro, pero tamén me refiro ao trato. A confianza é esa cousa que se consegue co tempo e que che dá seguridade e mesmo poder dicir: ‘vou con présa, gárdame isto que veño despois…’ ou dicir: ‘levo isto e xa che pagarei que non levo cartos’. Son esas relacións directas, chamarnos polo nome, sermos alguén para quen nos atende e coida. Persoa a persoa. O que ten coñecerse… A comunidade, por último, son as redes que se tecen. Eu compro o pan aquí e véxote aquí, ou eu cómproche a ti e despois ti a min. Saber sempre onde e a quen recorrer para topar algo ou alguén”.

Os tres ces, empezando pola cercanía que, ben pensado, tamén se lle pode aplicar ás mestras que non se esquecen e te paras con ela cando a ves pola rúa. A Mercedes, sen ir máis lonxe.

Unha visita á tinturaría. Aínda non está aquela chaqueta. “Volve nun rato que lle paso o ferro rápido e xa está”. A confianza. Un par de locais máis arriba, subindo xa cara á casa: o pan e a froita. Na froitería, comunidade. Alguén conta que andan os de Facenda estas semanas polo barrio. Mirándoo todo con lupa. Andade con ollo. Mercedes ri, pero deseguido ponse seria e pregunta polo detalle do asunto. Está na política con responsabilidade e vontade de axudar. Empezando polo seu barrio. Cuestión de prioridades. Os tres ces.

Vai cargada de bolsas. Queda coller o pan e á volta xa está a casa. Nos Mallos as rúas seguen sendo vizosas porque hai comercio, xente, confianza, comunidade.